20-09-2021, 06:16 | Alimlər koronavirusa qalib gəlmək üçün yeni ideya irəli sürüblər
Alimlər koronavirusa qalib gəlmək üçün əvvəlki pandemiyaların -tif, sarı qızdırma və su çiçəyinin təcrübələrindən yararlanmaq ideyasını irəli sürüb.
Pandemiyanın 1 ili barədə toplanan materiallar göstərib ki, COVİD-19-un İspanka virusu kimi öz-özünə gücünü itirib zəifləyib aradan qalxacağına ümid etmək olmaz. Koronavirusa qarşı effektiv dərman kəşfi isə yaxın gələcəkdə görünmür.
COVİD-19 virusunun digər viruslardan daha ağıllı, güclü və insana qalib gəlməsinin bir səbəbi Yer üzündə aerozol üsulu ilə də yayılmasındadır. Bir qrup alim hesab edir ki, koronavirusla mübarizə üçün ayrı silahdan istifadə olunmalıdır. İnsanlığın əsrlər boyu mübarizə apardığı bir çox xəstəliklər heç də dərman və vaksinlərlə aradan qalxmayıb.
Məsələn, vəba və tif xəstəliyinə qalib gəlmək üçün Londonda dərmanlar yox, 318 milyon ədəd kərpic və 10 milyon kubmetr daş beton lazım olmuşdu. Britaniya paytaxtının bütün kanalizasiya sisteminin yenidən qurulması üçün 1866-cı ildə bu qədər tikinti materialı istifadə edilmişdi. Məhz bundan sonra bu şəhərdə tif, xolera alovlanması baş verməmişdi.
Malyariya və sarı qızdırmanın tropik regionlarda yayılmasının qarşısını almaq üçün şəhərlərin kənarlarında olan nəhəng gölməçələr, ağcaqanadla dolu bataqlıqlar qurudulub və torlarla örtülmüşdü. Bu proseslərdən sonra malyariyanın qarşısı alınmışdı.
Koronavirusla mübarizə üçün də dərman və peyvənddən diqqətimizi çəkib, binaların havalandırma, ventilyasiya sisteminin təkmilləşməsi, yenidən qurulmasına başlamalıyıq. "The Аtlantic" nəşrində dərc olunan məqalədə deyilir ki, virusun ötürülmə yollarının qarşısı alınmasa, pandemiya səngiməyəcək. Hər virusun yoluxma yolları araşdırılıb, ona uyğun mübarizə aparılmalıdır. COVİD-19 yeni yayılanda alimlər səhv yola girdilər. Onlar virusun qrip kimi xəstə adamla təmasdan təkcə hava-damcı ilə yayıldığını elan etdilər. Amma koronavirus hava ilə - aerozol üsulu ilə də yayılır. 1 il yarım keçəndən sonra bu dəqiqləşdi. Ona görə pandemiyanın əvvəlində ÜST deyirdi ki, maska virusdan qorumur, əlləri, üzü sabun, su ilə yumaq və xəstə adamdan məsafəli davranmaq lazımdır. Amma bir dəfə də olsun xəstə adamla ünsiyyətdə olmayan şəxslərin virusa yoluxduğu və virus hissəciklərinin 6-9 saat havada asılı qalması aşkar olunandan sonra səhv yolda olduğumuzu anladıq. Virus hava ilə yayılır. Ona görə açıq təmiz havada yoluxma riski azdır, qapalı məkanda isə çox. Ona görə də mübarizə metodlarına dəyişiklik edilməlidir.
Koronavirusla mübarizənin yolu keçmişdə olduğu kimi onun yayılma yolunu kəsməkdir. Müasir dövrdə bu ventilyasiya sistemidir. İnsanlar çoxdandır çirkli su içmir, şəhərlərdə bataqlıq yoxdur, əlləri yumaq üçün su və sabun var. Bəs biz niyə yoluxuruq? Səbəb nəfəs aldığımız çirkli havadır.
- Hər dəqiqə biz 8-10 litr hava alıb ağciyərlərimizlə dövr etdiririk. Ofisdə, qapalı yerdə hava aldıqda isə biz başqalarının ağciyərlərindən çıxan hava və qazlarla nəfəs alırıq.
Otaqda bir xəstə adamın burnundan çıxan virusun aerozol yəni millemtrik toz kimi zərrəcikləri (insan telindən 20 dəfə nazik və kiçik) havada asılı qalır, ventilyator, kondinsioner və insanların alıb-verdiyi nəfəslə isə o otağın bir tərəfindən digərinə uçur. Ona görə də istənilən an sosial məsafə anlamı pozulur və otağa girib çıxan hər kəs yoluxa bilir. Yalnız adi maska yox, ciddi respirator daim ağız-burunda olarsa yoluxma riski azalır. Aerozol hissəciklər daha təhlükəlidir, çünki onlar ağciyərlərin ən dərin qatlarına keçir.
Qrip virusu da aerozol yolla yayılır, bu hələ 1977-ci ildə sübut olunub. Lakin koronavirus qrip kimi deyil və o hər gün minlərlə can alır. Pandemiyanın 2-ci ilində biz həqiqəti görüb, koronavirusun yayılma yolları ilə mübarizə aparmalıyıq. Bununla bağlı Merilend universitetində unikal eksperiment aparılır və proqram hazırlanır.
Dövlətlər, hökumətlər bu vaxta kimi içməli su, sanitariya, qida təhlükəsizliyinə milyonlarla vəsait ayırıb. Amma indi virusların əlində əsir olmamaq üçün binaların tikintisi, havalandırılması və ventilyasiya sisteminə diqqət yetirməlidirlər. Qaydalar dəyişməlidir. Otaqların, qapalı məkanların 5 dəqiqədən bir havasının yenilənib, təzə hava axını ilə təmin olunması metodları işlənməlidir. Binaların, evlərin layihələndirilməsində virusların yayılmasına qarşı tədbirlər görülməlidir.
Kondinsioner, ventilyator, ümumi sistem havalandırılması işə yaramır. Onlar otaqda olan aerozol virusları bir tərəfdən digərinə yayıb insanları yoluxduracaq. Ventilyasiya sistemləri yarım saat ərzində 4-6 dəfə bütün məkanın havasını dəyişməlidir. Bunun üçünsə filtlər quraşdırılmalıdır. Amma bu metod çox bahalıdır. Əgər xəstəxana, məktəblər, dövlət idarələrində bu sistem dəyişdirilsə, milyardrlarla dollar vəsait lazimdır. Ona görə ÜST və hökumətlər üçün vaksin daha asan və ucuz yol kimi görünür. Lakin görünən odur ki, vaksinlə koronaya qalib gəlmək mümkün olmayacaq.
Daha etibarlı yolla getməliyik ki, gələcəkdə də viruslar dünyanı iflic etməsin. Yaxşı olar ki, milyardlar da olsa, havalandırma sistemlərində dəyişiklik olunsun. Əks təqdirdə, pandemiyanın vuracağı zərər bu xərclərdən daha çox olacaq.
Axar.az
6-09-2021, 10:46 | DSX-nın yeni mətbuat katibi təyin olunub? - RƏSMİ
Dövlət Sərhəd Xidmətinin (DSX) Mətbuat mərkəzinə yeni kadr təyinatı olmayıb.
Bunu Trend-ə açıqlamasında Xidmətin Mətbuat mərkəzinin rəisi Maya Şərifova deyib.
Mərkəz rəisi bildirib ki, hazırda mərkəzə özü rəhbərlik edir: "Mərkəzə heç bir yeni təyinat olmayıb. Polkovnik-leytenant Rəşad Məşədiyev ötən il qurumun Mətbuat mərkəzinin rəis müavini təyin edilib və hazırda da həmin vəzifəni icra edir. Həmin şəxs yeni vəzifəyə təyin olunmayıb, məlumat həqiqəti əks etdirmir".
6-09-2021, 10:34 | Milli Qəhrəmanın oğlu erməni rəqibinə qalib gələrək kuboka sahib olub - FOTO
Milli Qəhrəmanın oğlu erməni rəqibinə qalib gələrək kuboka sahib olub.
Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Asif Məhərrəmovun ( Fred Asif) oğlu Azər Məhərrəmov peşəkar "Arm Wrestling" liqasında erməni rəqibinə qalib gəlib.
Həmyerlimiz Azər Məhərrəmov və erməni rəqibi arasında qarşılaşma Ukraynanın Kiyev şəhərində baş tutub. Qələbə qazanan Azər Məhərrəmov "Arm Wrestling" liqasının kubokuna sahib olub.
Trend
6-09-2021, 10:21 | Alkaraz 1990-cı ildən bəri Böyük Dəbilqə turnirinin ən gənc dörddəbir finalçısı olub
İspaniyalı tennisçi Karlos Alkaraz ABŞ Açıq Çempionarının ("US Open") dördüncü mərhələsində almaniyalı Peter Qoyovçik üzərində qələbə qazanıb.
Görüş 18 yaşlı ispaniyalının 5:7, 6:1, 5:7, 6:2, 6:0 hesablı qələbəsi ilə başa çatıb. Bu qələbə sayəsində K.Alkaraz dörddəbir final mərhələsinə yüksəlib.
Karlos Alkaraz 1990-cı ildən bəri Böyük Dəbilqə turnirinin ən gənc dörddəbir finalçısı olub. Dörddəbir finalda ispaniyalı tenisçi Frensis Tiafo (ABŞ) - Feliks Oje-Alyassim (Kanada) cütlüyünün qalibi ilə qarşılaşacaq.
Qeyd edək ki, Karlos Alkaraz Professional Tennisçilər Assosiasiyasının reytinqində 55-ci yerdədir.
Trend
6-09-2021, 10:19 | Şahmatçımız Rauf Məmmədov Avropa çempionatında 6-cı olub
İslandiyanın paytaxtı Reykyavikdə kişi şahmatçılar arasında Avropa çempionatı başa çatıb.
Azərbaycan şahmatçısı Rauf Məmmədov 7,5 xalla 6-cı yeri tutub. Onunla eyni xalı toplayan Nicat Məmmədov əlavə götəricilərə görə 17-ci pillədə qərarlaşıb. Digər şahmatçılarımızdan Nicat Abbasov 6,5 xalla 42-ci, Aydın Süleymanlı 6 xalla 67-ci, Read Səmədov isə 5,5 xalla 91-ci olub.
On bir turdan ibarət turnirin qalibi Rusiya təmsilçisi Anton Demçenko olub.
6-09-2021, 10:10 | Yaşlı qadının 500 milyon avroluq lotereya bileti oğurlandı
İtaliya polisi Neapolda tütün dükanı sahibini saxlayıb.
Onun yerli sakinlərdən olan yaşlı qadının 500 milyon avro uduşlu lotereya biletini oğurladığı bildirilib.
Cinayətkar Roma hava limanından Kanar adalarına uçmaq istəyərkən ələ keçib. Lakin onun üzərində xoşbəxt bilet tapılmayıb.
Hazırda biletin axtarışları davam edir.
30-08-2021, 06:52 | Qəfil gələn "SƏSSİZ ÖLÜM": onu heç hiss etməmək mümkündürmü?
Sinədə kəskin ağrı, qan təzyiqinin kəskin yüksəlməsi, qəfil təngənəfəslik. Biz infarktın əlamətlərini təxminən bu cür təsəvvür edirik və çox vaxt da məhz belə olur.
Kəskin ürək tutmasından xəbər verən başqa əlamətlər də var - qolda və ya boyun ətrafında sancılı ağrı, başgicəllənmə, bol tər.
Bəs, ürək tutması aşkar əlamətlər olmadan, heç xəstənin özünün də hiss etmədiyi şəkildə baş verirsə?
Harvard Universitetinin araşdırması göstərib ki, bu hala həkimlərin təxmin etdiyindən xeyli çox rast gəlinir. Kəskin ürək tutmalarının az qala yarısı (45%-i) sakit və ya hiss edilməyən infarkt (SMI - silent myocardial infarction) olaraq meydana gəlir və daha çox kişilərdə olur.
"SMİ əlamətləri o qədər zəif və qısamüddətli ola bilir ki, onu adi diskomfortla və ya daha az təhlükəli digər problemlə qarışıq salırlar, buna görə də kişilər belə hallara çox vaxt ciddi yanaşmırlar" - Harvard Universitetin professoru Corc Platski belə deyir.
Məsələn, yorğunluğu və fiziki diskomfortu kişilər bir çox hallarda çox işləməklə, pis yatmaqla və hətta orqanizmin yaşla bağlı dəyişiklikləriylə izah edirlər. Boğazdakı və sinədəki zəif ağrını isə onlar mədə turşuluğunun və ya həzm probleminin əlaməti kimi qiymətləndirirlər.
Bundan başqa, çox vaxt ağrının məhz hansı nahiyədə olduğunu müəyyənləşdirmək də çətin olur. Məsələn, döş qəfəsinin sol tərəfindəki kəskin ağrı, böyük ehtimal, sizdə infarkt şübhəsi yaradacaq, ancaq "sakit infarkt" bütün sinədə kiçik bir diskomfort hissiylə də müşayət oluna bilir.
Həyəcanlı əlamətlər və narahatlıq üçün əsaslar:
- Döş qəfəsinin ortasında bir neçə dəqiqə davam edən və ya tez keçən, amma təkrarlanan diskomfort (kiçik ölçüdə ağrı hissi);
- Bədənin yuxarı hissəsində ümumi ağrı - məsələn, ya bir əldə, ya da hər iksində; kürək, qarın, boyun və alt çənə nahiyələrində xoşagəlməz hissiyyat;
- Döş qəfəsindəki xoşagəlməz hissiyyatdan sonra yaranan təngənəfəslik;
- Qəfil soyuq tər, başgicəllənmə və ürəkbulanma.
Professor Platski xəbərdar edir ki, "Bəzən həm SMI zamanı, həm də ondan sonra insan özünü son dərəcə normal hiss edir - bu, həyəcanlı siqnalların hiss edilməyəcəyi riskini artırır".
Harvard alimlərinə məxsus araşdırmanın Amerika Tibb Sssosiasiyasının jurnalında dərc edilmiş nəticələri məhz buna görə həyəcan doğurur.
Kişilər risk qrupundadırlar
Alimlər 45-84 yaş aralığandakı əvvəllər ürək-damar xəstəlikləri keşirməmiş 2000 qadın və kişini müayinə ediblər və 10 il sonra onların ürəyini təkrar MRT-dən keçiriblər.
İştirakçıların 8%-nin ürəyində miokard infarktının əlaməti olan çatlar aşkar edilib, onların 78%-nin ürək tutmasından xəbəri olmayıb.
Kişilərdə qadınlardan beş dəfə çox "sakit infarkt" faktı aşkar edilib.
Araşdırmanın nəticələrinə görə, SMİ riskini yaradan faktorlar adi infarktda olanlarla eynidir - siqaret, artıq çəki, hərəkətsizlik, yüksək təzyiq, xolesterin və diabet.
"SMİ-dən sonra ürək pis işləməyə başlayır, onda çatlar əmələ gəlir. "Sakit infarkt" keçirmiş pasientlər həkimə dərhal müraciət etmədikləri üçün onlarda təkrar və daha ciddi ürək tutması riski artır" - Corc Platski belə deyir.
Kişilərdə infarkt bəzən bir neçə həftə, hətta bir neçə ay sonra aşkar edilir - növbəti tibbi müayinə zamanı və ya xroniki yorğunluq, təngənəfəslik və mədə qıcqırması şikayətlərinə görə xəstəxanya gedəndə.
Amma SMİ-ni müəyyən etmək çətin deyil - bir çox hallarda adi kardioqram və ya ürəyin ultrasəslə müayinəsi kifayət edir. Daha bir sadə üsulsa qanda ürək əzələsi hüceyrələrinin zədələnməsi zamanı əmələ gələn spesifik zülalın (troponin T) olub-olmadığını yoxlamaqdır.
(publika.az)
30-08-2021, 06:37 | Yayda zədələnən dərini belə təravətləndirin
Yayın isti keçməsi və koronavirusa görə daim maska taxmaq üz dərisinin təravətini itirir. Buna görə də dəri əvvəlkindən daha çox qulluq tələb edir.
Dəriyə qulluğa qidalanma ilə başlamaq məsləhətdir.
Gün ərzində hər zaman məsləhət görüldüyü kimi bol su için. Sağlamlığın 60 faizi su vasitəsilə bərpa olunur. Eyni zamanda su vasitəsilə dəri nəmlənir və təravətli görünür.
Tərkibində C vitamini olan qidalar çox yeyin. C vitamini kollageni zənginləşdirir, bu da dəri cavanlığına müsbət təsir edir. Dərini qocaldan vasitələrin qarşısını alır. Gənc, sağlam, parıltılı dəri üçün C vitamini mütləqdir.
Həftədə 2 dəfə balıq yeyin. Quruyan, qabıq verən dəri üçün xeyirlidir. Omeqa 3 baxım üçün ən önəmli vasitələrdəndir.
Tərkibində E vitamini olan qidalar süfrənizdə mütləq olsun. Dərini günəşin zərərli şüalarından qoruyur. Dəridəki qızartıları, ləkələri təmizləyir.
Gündə 2 fincan yaşıl çay için. Tərkibindəki C və E vitamini zəngindir.
D vitamini tükətməyi unutmayın. Dərinin elastikliyini artırır.
axşam.az
26-08-2021, 15:28 | Valideynləri Bakıda arvadını öldürən sabiq hakimin bağışlanmasını istədilər
Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsində paytaxtda həyat yoldaşını qətlə yetirməkdə təqsirləndirilən Sabunçu Rayon Məhkəməsinin sabiq hakimi Fəqan Əhmədovun cinayət işi üzrə məhkəmə prosesi başlayıb.
Hakim Telman Hüseynovun sədrliyi ilə keçirilən prosesdə ittiham aktı elan edilib.
Daha sonra prosesdə ifadə verən təqsirləndirilən şəxs bildirib ki, hadisəni bilərəkdən törətməyib: "Hadisə ehtiyatsızlıq nəticəsində olub. Ehtiyatsızlıq nəticəsində silah əlimdə açıldı."
Məhkəmədə ifadə verən zərərçəkmiş şəxs Pərvanə Əhmədovanın atası Süleyman Quliyev Fəqan Əhmədovdan şikayətçi olmadığını deyib:
"Fəqan və Pərvanənin arasında hər hansı problem olmayıb. Ailə münasibətləri də həmişə yaxşı olub. Onların 3 övladı var. Mən və həyat yoldaşım da artıq yaşlanmışıq. Xahiş edirəm onu bağışlayın. Fəqanla barışmışam, aramızda heç bir problem yoxdur."
Zərərçəkmiş şəxsin anası Mətanət Quliyeva da Fəqan Hüseynova bəraət verilməsini istəyib:
"Fəqan üç uşaq atasıdır. Ailə münasibətlərində heç vaxt hər hansı bir problem olmayıb, çox mehriban idilər. Qızım da ailə həyatı qurandan Fəqandan şikayəti olmayıb. Fəqan mənim oğlum kimidi. Hadisədən bir neçə saat əvvəl qızımla danışmışam, hər şey yaxşı idi.
Mən Həzi Aslanovda yaşayıram. Gecə yarı Fəqan zəng elədi dedi ki, tez bağa gəlib uşaqlara sahib çıxın. Biz gələndə artıq hüquq-mühafizə orqanları həyətdə idi."
Daha sonra şahid qismində sabiq hakim Fəqan Əhmədovun anası Səmayə Əhmədova oğlu ilə gəlini arasında hər hansı bir münaqişə olmadığını bildirib:
"Fəqan hadisə günü mənə zəng etdi ki, tez bağa gəlin. "Başımıza daş düşüb", gəlin uşaqlara yiyə durun. Bağa gələndə Pərvanənin anasına da mən zəng edib məlumat verdim.
Fəqanın hadisəni bilə-bilə etdiyini bilsəydim onu bağışlamazdım".
Daha sonra şahid qismində Fəqan Əhmədovun qonşusu Ələşrəf Hüseynov çıxış edib. Şahid bildirib ki, həmin gün Fəqanla birlikdə bağlarında yeyib-içiblər: "Həmin vaxt Fəqanın əhvalı çox yaxşı idi. Özünü də çox normal aparırdı. Mən hadisə baş verməsi barədə səhər xəbər tutdum."
Daha sonra ifadə verən təqsirləndirilən şəxsin qardaşı və dayısı da digər şahidlərlə eyni məzmunlu ifadə verib.
Bundan sonra təqsirləndirilən şəxs çıxış edərək oğlunun ifadə verməməsini istəyib. Sabiq hakimin vəkilləri də vəsatəti müdafiə ediblər.
Hakimlər yerində müşavirədən sonra vəsatətin baxılmamış saxlanılmasını elan edib.
Növbəti proses sentyabrın 16-a təyin olunub.
Qeyd edək ki, bu il mayın 30-da paytaxt sakini Əhmədova Pərvanə Süleyman qızının qəsdən öldürülməsi faktı ilə bağlı Baş Prokurorluğun İstintaq idarəsində Cinayət Məcəlləsinin 120.1-ci (qəsdən adam öldürmə) maddəsi ilə cinayət işi başlanaraq istintaq aparılıb.
İstintaqla Bakı şəhəri Sabunçu rayon Məhkəməsinin hakimi vəzifəsində işləyən Əhmədov Fəqan Rövşən oğlunun 30 may 2021-ci il tarixdə, saat 23 radələrində Bakı şəhəri Sabunçu rayonu, Nardaran qəsəbəsi, "Ləhiş bağları" adlanan yaşayış massivində birgə yaşadıqları evdə şəxsi münasibətlər zəminində aralarında yaranmış mübahisə zamanı özünə məxsus ov tüfəngindən atəş açaraq arvadı Pərvanə Əhmədovanı qəsdən öldürməsinə əsaslı şübhələr müəyyən edilib.
Fəqan Əhmədov Cinayət Məcəlləsinin 120.1-ci (qəsdən adam öldürmə) maddəsi ilə təqsirləndilirən şəxs qismində cəlb edilərək barəsində məhkəmənin qərarı ilə həbs qətimkan tədbiri seçilib.
26-08-2021, 14:01 | Karantini pozan yas mərasimi aşkarlandı
Saatlı rayonunda karantin qaydalarının pozulduğu yas mərasimi aşkar edilib.
DİN-in Mətbuat Xidmətinin Şirvan regional qrupundan verilən məlumata görə, Saatlı Rayon Polis Şöbəsinin əməkdaşlarının karantin rejimi qaydalarının təmin edilməsi məqsədilə keçirdikləri tədbirlər nəticəsində rayonun Nərimankənd kənd Vasif Seyfullayevin fərdi yaşayış evinin həyətində yas mərasimi aşkar edilib.
Qayda pozuntularına yol vermiş ev sahibi ilə izahedici söhbətlər aparılıb və həmin şəxs barəsində inzibati qaydada tədbirlər görülüb.
