17-06-2022, 07:33 | Dadmaq, danışmaq, rabitə, idarəetmə – dilin misilsiz funksiyaları
Dil - Allahın insana verdiyi ən böyük nemətlərdən biridir. Allah Təala bu nemətin əhəmiyyəti haqqında Quranda buyurur: "Və (eləcə də) bir dil və iki dodaq (vermədikmi)?!". ("Bələd" 9).
İmam Əli (ə) dil barəsində buyurur: "Dilsiz insan - heykəl, şəkil və faydasız dördayaqlıdan başqası deyildir".
Bu üzvün funksiyaları ilə tanış olaq:
1. Dadmaq qüvvəsi vardır. O, şirinliyi, acılığı, turşuluğu hiss edər.
2. Yeməyi ötürəndir. Dil yeməyi ağızda bu dişdən o biri dişə aparar və sonra da xırdalanmış qidanı mədəyə ötürər.
3. Danışmaq vasitəsidir. Dilin ən mühüm faydası - danışmaq vasitəsi olmasıdır. İnsan ictimai varlıq olduğu üçün, danışmağa ehtiyacı vardır. Dil də bu işi yerinə yetirir.
Dilin danışıq funksiyaları:
1. Allahla rabitə qurmaq vasitəsidir. İnsan xilqətinin hədəfi - Allaha qovuşmaqdır. Bu yolda insana ibadətlər yardım edər. İbadətlərin əksər hissəsində isə dil mühüm vasitə olar.
2. Başqa insanlarla rabitə qurmaq vasitəsidir. İnsanın dünya və axirət səadəti dilindən asılıdır. Ona görə də Allah insanın kiminlə rabitə qurmasına böyük əhəmiyyət verir və meyarlar təyin edir. Axmaq və nadan insanlarla rabitə qurmaq insana ziyandan başqasını gətirməz.
Əksinə, alim və elmli insanla yoldaş olmaq onu irəli və təkamülə tərəf aparar.
3. Dil - insan şəxsiyyətinin meyarıdır. İmam Əli (ə) buyurur: "Dil - insanlığı ölçən tərəzidir".
4. Dil - qəlbə nüfuz edən vasitədir. İmam Əli (ə) buyurur: "Heç bir şey dil kimi insan qəlbi üçün aldadıcı və faydasız deyildir".
5. İnsanları dil vasitəsilə nəhy-əz-munkər və əmr-be-məruf edirlər.
6. Hökm çıxartmaq və idarə etmək dil vasitəsilə olur.
Təbii ki, dilin saysız-hesabsız digrə faydaları da var ki, vaxta qənaət etmək üçün onlara işarə etmirik.
Nyus.Az
17-06-2022, 07:26 | Ən faydalı 3 möcüzəvi şirə: ürəyi təhlükədən qoruyur, yağları əridir
Sağlam qidalanma üzrə amerikalı mütəxəssislər ən faydalı hesab etdikləri şirələrin adlarını açıqlayıblar.
Dietoloqlar bəzi şirələri dieta menyusuna belə əlavə etməyi məsləhət biliblər.
Çuğundur suyu
Qidalanma mütəxəssisi Eliot Reimers B6 vitamini, kalsium və dəmir ehtiva edən çuğundur suyu içməyi məsləhət görür. Mütəxəssisin fikrincə, çuğundur suyu digər şirələrdən aşağı şəkər tərkibinə görə fərqlənir.
Zoğal suyu
Qidalanma mütəxəssisi Jay Quinn zoğal suyunu ən faydalı hesab edir, çünki tərkibində antioksidanlar, C və E vitaminləri var. İltihab əleyhinə təsir göstərir. Bundan əlavə, ürək xəstəliklərinin qarşısını alır və romatoid artrit əlamətlərini aradan qaldırır.
Qarpız suyu
Doktor Mark Hayman deyir ki, məşqdən sonra qarpız suyunu sınamaq olar. Az miqdarda şəkər, laktik turşu və ammonyağı əzələlərdən təmizləyən L-Citrulline amin turşusu ehtiva edir. Məşqdən sonra ağrı və yorğunluğu aradan qaldırmağa kömək edir./
17-06-2022, 07:04 | Pikenin daha bir xəyanəti ifşa olundu - FOTO
Bir neçə gün əvvəl dünya şöhrətli müğənni Şakiranın xəyanətə görə ayrıldığı futbolçu sevgilisi Jerar Pike ifşa olunub.
Milli.Az axşam.az-a istinadən xəbər verir ki, brazilyalı model Suzi Kortez bir müddət əvvəl "Barselona"nın müdafiəçisi Pikenin instaqramda ona yazdığını
"İndiyədək Şakiraya hörmət etdiyim üçün susdum, amma artıq danışmaq istəyirəm. Şakira bu yaşanan hadisələrə layiq deyil. Braziliyada olduğum zaman mənə Avropaya nə vaxt qayıdacağımla bağlı ismarıclar yazırdı. Göndərdiyi mesajları hər gün silirdi. Messinin formasını geyindiyim çılpaq şəklimi qısqandığını deyirdi. Tez-tez ombamla maraqlanırdı və gerçək olub-olmadığını soruşurdu. Pike qadınları xoşbəxt etməyi yaxşı bilir. Mənə çiçəklər göndərirdi, telefon aldı. Saçlarımı sarı və qıvrım etməyimi istədi, amma etmədim".
Qeyd edək ki, Şakira və Pike 11 ildir ki, münasibətdə idilər. Onların iki oğlu var.
17-06-2022, 06:51 | Günah insana nə edə bilir?
İnsan həyatına ən çox ziyan vuran amildir. İnsana həm mənəvi və həm də maddi ziyan vurur. Günahın insana vurduğu mənəvi ziyandan biri bəndə ilə Allah arasına fasilə salmasıdır.
Allah bəndələrini sevgi və lütfü ilə xəlq etmişdir. Bəndələrinə hər kəsdən və hər şeydən yaxındır. O, hər şeyin Xaliqidir. Hər şey Ona tabedir. İnsan özünü tanıyaraq Allahı tanıya bilər. Allah tək Munis və tək Xaliqimizdir. Ancaq günahlar gəlir və bəndəsi ilə Xaliqi arasına fasilə salırlar.
İmam Rzanın (ə) nökəri olan Abdullah Xorasani nəql edir ki, bəzi cahillər İmama (ə) sual verirlər ki, niyə Allah özünü pərdə arxasında gizlətmişdir?
İmam (ə) cavabında buyurur: "Allahın bəndələrinə görə həya etməsinin səbəbi - düçar olduqları günahlarının sayının çox olmasıdır. Heç bir şey Allahdan gizli deyildir. Nə gecənin qəlbində və nə də gündüzündə olanlar".
Bu dünya Haqqın aynasıdır. Hər kim bu aynaya nəzər salsa, Haqqın camalını müşahidə edər. Ancaq günah səbəb olur ki, Allah bəzilərini rəhmətindən məhrum etsin. Beləsi gördüyü hər ayəni inkar edər.
"Tezliklə yer üzündə nahaq yerə təkəbbürlük edən, hər hansı bir ayə və möcüzə görəndə iman gətirməyən, hidayət yolunu görəndə onunla getməyən və azğınlıq yolunu gördükdə isə onunla gedən kəsləri Öz ayələrimdən yayındıracağam (ayələrimlə mübarizə etmək qüdrətini onlardan alacağam). Bu (iş), onların Bizim ayə və nişanələrimizi təkzib etdiklərinə və onlardan (onları görməkdən) qafil olduqlarına görədir". ("Əraf" 146).
Ətraflı
Quran bu insanları kor və ölü adlandırır. Zahiri göz əşyaları gördüyü kimi, qəlb gözü də həqiqətləri görər. Əgər həqiqətləri dərk etməzsə, kor olar. Bəlkə dirilərin arasında gəzən ölülərdir.
"Bu iki dəstənin (kafirlərlə möminlərin) məsəli korla kar və görənlə eşidən kimidir. Məgər bu ikisi sifət və hal baxımından birdirlər? Məgər ibrət götürmürsünüz?!" ("Hud" 24).
"Məgər onlar yer (üzün)də gəzib dolaşmayıblar ki, düşünən qəlbləri və ya eşidən qulaqları olsun?! Çünki əslində zahiri gözlər kor olmur, lakin sinələrdəki ürəklər kor olur". ("Həcc" 46).
Günahın gətirdiyi ziyanlardan biri də Quran ayələrini inkar etməkdir. O kəslər ki, Quran ayələrini inkar edər, dəhşətli əzaba düçar olar. Bu, o insanlardır ki, qəflət içindədirlər. Günah o qədər ziyanvericidir ki, tövbə yolunu insanın üzünə bağlayır.
"Sonra isə çirkin işlər görənlərin aqibəti Allahın ayələrini təkzib etmək və onlara istehza etmək oldu". ("Rum" 10).
Nəticədə bu insanlar özləri öz əlləri ilə haqq yolunu bağlamış olur, öz havayi-nəfslərinin dalınca gedərlər. Özlərini Allahı və nurani ayələri tanımaqdan məhrum edirlər. Dünya və axirətdə ağır əzaba düçar olurlar. Tövbə və istiğfar edək və Allahla aramızda olan pərdə və hicabları qaldırmağa çalışaq.
17-06-2022, 06:43 | Bu 2 xəstəliyi olanları gələcəkdə demensiya gözləyir
Ürək-damar xəstəlikləri, şəkərli diabet, insult və infarkt keçirənlərin ahıl yaşlarda demensiya - yəni yaddaş və əqli zəiflik riski 3 dəfə artır.
bakupost-a istinadən xəbər verir ki, Oksford universitetinin alimləri yeni elmi araşdırmalarının nəticəsini açıqlayıb.
Tədqiqatda 200 min avropalının tibbi məlumatları incələnib. Onlar 60-80 yaş arası idi. İştirakçıları 3 qrupa bölüblər. Eləcə də onların içində diabeti, ürək xəstəliyi olanları ayrılıb. Məlum olub ki, anamnezində bu 3 xəstəlikdən biri və ya ikisi olanlarda 60 yaşdan sonra demensiya, Alsgeymer aşkarlanması çoxdur.
İnsult və ürək tutması keçirənlərdə qocalıq əqli geriliyi inkişaf mərhələsinə qədəm qoyur. Bunun səbəbini insult və infarkt olanlarda beyin qan dövranının pozulması, ciddi oksigen aclığı keçirməsi ilə izah edirlər.
17-06-2022, 06:39 | Koronavirusdan qoruya biləcək 3 qida AÇIQLANDI
Rafinə olunmamış, təmiz heyvani ərinmiş yağ orqanizmdə iltihab əleyhinə təsir edir, koronavirusa dözümlülüyü artırır.
Bu barədə tibb elmləri doktoru Marqarita Kovalyova bildirib.
"Pandemiyada səhərlər kənd toyuğu və ya bildirçin yumurtası, eləcə də təmiz inək südündən alınmış ərinmiş yağ 1-2 çay qaşığı qəbul edilməlidir. Belə yağda kozein olmur.
Bütün salatlara, qidalara müxtəlif toxumlar, qoz və badam əlavə edilməsi lazımdır. Səhər yarım ovuc qoz-fındıq yeyin. Mal ətini azaldın, əvəzinə dəniz, okean balıqları, zeytun yağı, avokado və buğda yağı menyuya əlavə edin".
16-06-2022, 08:56 | Diş tökülməsinin 70 faizi diş ətinin xəstəliklərindən qaynaqlanır - Həkim
Ölkədə bir çox xəstəliklərlə yanaşı, diş xəstəlikləri də yayılıb. Hətta bu xəstəlik yetkinlik yaşına çatan şəxslərdə də yaranır.
Diş xəstəliklərinin yaranma səbəbləri və müalicəsi ilə bağlı Trend həkim-stomatoloq Nazim Pənahovun müsahibəsini təqdim edir:
- Diş əti xəstəlikləri nədir?
- Diş əti xəstəlikləri hazırkı dövrün ən aktual problemlərindən sayılır. Diş əti xəstəlikləri dedikdə, diş ətinin, başqa sözlə, dişi dəstəkləyən toxumaların iltihabi xəstəlikləri nəzərdə tutulur. Yetkinlərdə dişlərin itirilmə səbəblərinin 70% -i məhz diş əti xəstəliklərindən qaynaqlanır. Bu xəstəliklərə erkən mərhələdə diaqnoz qoyulduqda onlar asanlıqla və uğurla müalicə edilə bilər. Diş əti xəstəliyinin qarşısının alınması və ya erkən dövrlərində müalicəsi dişlərin qorunması baxımından vacib olduğu qədər, qidanı yaxşı çeynəmək və daha yaxşı həzm etmək nöqteyi-nəzərindən də çox böyük dəyər daşıyır.
Diş əti xəstəlikləri adətən diş ətinin iltihabı - gingivit ilə başlayır. Xəstəliyin ilkin mərhələsində diş ətlərinə toxunduqda və ya heç bir səbəb olmadan qanayır, rəngləri tünd-qırmızı olur və həcmcə böyüyür. Diş əti xəstəliyinin ilk və ən əhəmiyyətli əlaməti olan qanamaya səbəb dişlər üzərində yığılan və xəstəliyə səbəb olan bakteriyaların müəyyən bir dönəmdə diş ətini iltihablaşdırmasıdır. Bəzən xəstəliyin erkən dövrlərində çox narahatlığa səbəb olmasa da, müalicə edilməzsə, xəstəlik sonrakı mərhələdə parodontitin digər mərhələlərinə keçə bilər və dişləri dəstəkləyən alveol sümüyündə geridönməz dəyişikliklər yarada bilər. Ağızdan qan və irin qoxusunun gəlməsi, eləcə də diş ətialtı və diş ətiüstü diş daşlarının yığılması bu xəstəliyin sonrakı əlamətləri arasındadır.
- Diş əti xəstəliklərinin yaranma səbəbləri nələrdir?
- Diş əti xəstəliklərini ümumi orqanizm xəstəliyi kimi dəyərləndirmək lazımdır. Bu səbəbdən diş əti xəstəliklərinə təkcə yerli, yalnız ağız boşluğunun problemi kimi baxmaq olmaz. Həkim xəstəliyin səbəbini araşdırıb tapdıqdan sonra ümumi orqanizm səviyyəsində müalicə olunsa, daha effektiv və stabil nəticə almaq olur.
Diş əti xəstəliyi olan insanların 30%-nin ailələrində də bu problemlərin olduğu müəyyən edilib. Məlumdur ki, ağız və diş qulluğuna ciddi əhəmiyyət verməyən insanlar diş ətinin xəstəliyinə digərlərindən 6 qat daha çox məruz qalırlar.
Bir çox xəstəliyin etioloji faktoru olan siqaret, diş ətinin də problemlərinə səbəb olur və diş əti xəstəliklərinin inkişafına yol açır. Bədənin infeksiyalara qarşı müdafiəsiz qalmasına səbəb olan stress, diş əti xəstəliklərinin yaranmasında da təsirlidir.
Bədənin immunitetini gücləndirmək üçün qida maddələrinə diqqət yetirmək lazımdır. Buna məhəl qoyulmadıqda orqanizm xəstəliklərə qarşı həssas olur. Zərərli qida vərdişləri və infeksiyaların əmələ gəlməsini sürətləndirən metabolizm pozulmaları və artıq çəki ilə mübarizə aparılmazsa, diş ətinin xəstəliklərinin də inkişafının qarşısı alınmaz. Bununla yanaşı bədəndə bəzi vitaminlərin əskikliyi də diş əti problemlərinə səbəb olur.
Diş əti xəstəliyinin erkən mərhələlərini lazımi diş məcunu, diş fırçası, diş sapından daimi istifadə və düzgün təmizləmə texnikasına riayət etməklə önləmək olar. Mütəmadi aparılan stomatoloji müayinələr ilə diş əti xəstəliklərinin qarşısı alına bilər.
- Ortodontik problemlər nələrdir?
- Ortodontiya, diş-çənə anomaliyalarının müalicəsi və profilaktikası ilə məşğul olan bir sahədir. Ortodontiyada dişlərin, diş sıralarının, əngin və çənənin düzgün münasibəti və ideal estetik nizamına nail olmaq üçün müalicə aparılır. Hazırda ortodontik problemlərin hansı yaşda müalicə olunması ciddi problem olmasa da, ancaq diş-çənə anomaliyasının fəsadlarının qarşısını almaq üçün erkən yaşlarda aparılan müalicə daha vacibdir. Diş-çənə anomaliyalarının bir çox səbəbi ola bilər. Dişlərin vaxtından əvvəl çəkilməsi, dişlərin anomal quruluşu, dar əng və ya çənə bu amillərdəndir. Həmçinin bəzi diş-çənə anomaliyaları irsi olaraq da valideynləridən uşağa ötürülə bilər. Bu vəziyyətdə uşağı erkən yaşlarından mütəmadi olaraq diş həkiminə gətirmək lazımdır. Bəzi zərərli vərdişlər də anomaliyaların formalaşmasına təsir edir. Baş barmağı, yanağı və ya dodaqları gəmirmək, əmzikdən uzun müddət istifadə etmək, qələmi dişlər arasında tutaraq dişləmək kimi vərdişlər buna nümunədir.
- Ortodontik problemlərin qarşısını necə almaq olar?
- Uşaq qaşıqla qidalanmağa keçdiyi zamandan əmzik istifadəsini dayandırmaq lazımdır. İrsi diş problemlərinin qarşısını almaq mümkün olmasa da, belə halda erkən müalicəyə başlamaq lazımdır. Süd dişləri daimi dişlərin öz normal yerinə çıxması məqsədilə üz-çənə skelet sistemini hazırladığı üçün onların erkən, vaxtı çatmadan çıxarılması da ciddi problemlərə səbəb olur. Uşaq yaşlarından dişlər gündəlik fırçalanmalı və qulluqlarına laqeyd yanaşmamalıyıq. Ortodontik müalicə dişlərin görünüşünü yaxşılaşdırır və gözəl bir təbəssümü təmin edir. Ancaq düzgün diş-çənə quruluşu təkcə estetik görünüşü təmin etmir, həm də çeynəmənin rahat və nitqin səlis olmasına köməklik edir. Anomal yerləşən dişlərin düzəldilməsi ağız sağlamlığı üçün də vacibdir. Dişlərdəki sıxlıq, əyrilik dişlərinizin dayaq aparatını zəiflədə bilər ki, bu da ağız sağlamlığı üçün risk deməkdir. Diş-çənə anomaliyası müalicə edilməzsə, dişlərin kariyesi, diş əti xəstəliyi, diş itkisi, nitq və çeynəmə qüsurları, gicgah-çənə oynağının problemləri kimi narahatlıqlara yol aça bilər.
16-06-2022, 08:51 | Saturasiyanın düzgün ölçülməsi. Vacib QAYDALAR
Son zamanlar pulsoksimetr ən çox istifadə olunan tibbi cihazına çevrilib. İstifadəsi çox rahat və asan olan bu cihaz ev şəraitinda qanda oksihgenin azalmasını vaxtında aşkar etməyə imkan verir.
Bildiyimiz kimi, saturasiyanın azalması koronavirusun ağırlaşmasına işarə edən ilk əlamətlərdən biridir. Pulsoksimetrin göstəricisi 95%-dən aşağı düşdükdə dərhal, vaxt itirmədən həkimə müraciət etmək lazımdır.
Saglamolun.az mövzunun aktuallığını nəzərə alaraq oxucularını saturasiyanın düzgün ölçülməsi qaydaları ilə tanış edir.
1. Rahat oturun, qolunuzu masanın üzərinə qoyun.
2. Əllləriniz normal temperaturda olmalıdır. Əllərinin soyuqdursa, bu pulsoksimetrin nəticəsinə təsir edə bilər. Bu halda saturasiyanı ölçməzdən əvvəl əllərinizi isti suda bir qədər saxlayın.
3. Saturasiyanı hər dəfə eyni əldə və eyni barmaqda ölçün.
4. Saturasiyanın ölçülməsi zamanı tərpənməyin. Bu nəticəyə təsir edir.
5. Uzun süni dırnaqlar nəticəyə ciddi təsir edir. Nəticə səhv ola bilər.
6. Saturasiyanı bir neçə dəfə ölçün. Əgər sizdə şübhə yaranarsa, dərhal həkimlə əlaqə saxlayın.
16-06-2022, 08:43 | Gecə öskürəyin bilmədiyiniz SƏBƏBLƏRİ
Gecə öskürəyi sizi daim narahat edirsə, bu hər hansı pozulmaya işarə edə bilər. Belə öskürək 3 həftədən artıq çəkirsə, mütləq həkimə müraciət edin.
Bəzi hallarda bu çox təhlükəli xəstəliyin simptomu ola bilər.
Saglamolun.az bildirir ki, mütəxəssislərin müşahidələrinə görə, gecə öskürəyinin ən yayılmış səbəbləri bunlardır:
- Astma. Bəzi xəstələrdə gecə öskürəyi astmanın yeganə simptomu ola bilər.
- Ağciyər xəstəlikləri (xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyi, emfizema, bronxit).
- Ürək çatışmazlığı. Öskürək tək nəfəsalam sisteminin deyil, ürək çatışmazlığının simptomu da ola bilər. Belə xəstələrdə öskürlə yanaşı gecə təngənəfəslik, boğulma tutmaları ola bilər.
- Allergiya. Gecə öskürəyinin ən yayılmış səbəblərindən biri sayılır.
- Reflüks xəstəliyi. Bu xəstəlik zamanı uzanaq vəziyyətdə mədə şirəsinin bir hissəsi qida borusuna düşərək selikli qişanı qıcıqlandırır ki, bu da öskürəyə səbəb olur. Belə hesab olunur ki, gecə öskürəyinin ¼ hissəsi məhz reflüks xəstəliyi ilə bağlıdır.
- Ağciyər vərəmi. Bu xəstəlik ilkin mərhələlərdə quru xroniki öskürək, "səbəbsiz" qızdırma, gecə vaxtı güclü tərləmə və izah olunmayan arıqlama ilə müşayiət olunur.
16-06-2022, 08:12 | Telefon üzərindəki bakteriyalar hansı xəstəliklərə yol açır?
Smartfonun səthində və korpusunda olan çirkin dəri dermatiti yaratmaq riski yüksəkdir.
Bu barədə "Ornament" profilaktik tibb tətbiqinin tədqiqatçısı Elina Şərifullina "Gazeta.ru"ya müsahibəsində bildirib.
"Telefonu istifadə edərkən onu birbaşa qulağa sıx yaxınlaşdırmaq həm qulaq siniri, həm də dəri üçün təhlükəli ola bilər, çünki qadjetlər dəri dermatitinə səbəb ola - bəzilərində, məsələn, nikel duzları ola bilər.
Mümkünsə telefon istifadəçiləri sevdikləri tətbiqləri kompüterə yükləsin. Həm hər axşam smartfonu və korpusunu təmizləməlisiniz. Bunun üçün tərkibində spirt olan xüsusi təmizləyici spreylərdən istifadə etmək daha yaxşıdır. İstifadəçilərimiz ağıllı telefonları sağlamlıqlarını izləməyə və bir çox xəstəliklərin qarşısını almağa kömək edən bir vasitə kimi istifadə edirlər. Lakin smartfonların səthində yaşayan bakteriya və virusların təmizliyinə nəzarət etməsəniz, təəssüf ki, problemlər də gətirə bilər" , - ekspert qeyd edib
