19-05-2021, 07:25 | PUBG qurbanı, yoxsa terrorist İT-işnik?
Rusiyanın terror əleyhinə komitəsinin məlumatına əsasən, Tatarstan Respublikasının Kazan məktəbində törədilmiş terror zamanı 7 məktəbli həlak olub. Terroru törətməkdə şübhəli bilinən 19 yaşlı İlnaz Qalyaviyev özünü Allah zənn edərək, 6 may tarixindən başlayaraq, Telegram kanalında belə paylaşımlar edib:
"Tanrı olaraq, istəyim budur ki, hər kəs özünü qulum kimi bilsin. İstədiyim hər şeyi etməlisiniz. Hər birinizin 10-dan çox adamı, daha sonra özünüzü də öldürməyinizi istəyirəm. Dünyada canlı varlıq olmamalıdır, bu,kainatın səhvidir. Hamınızdan qurtulmaq üçün insan şəklində dünyaya gəldim".
ted.az bildirir ki, nifrət dolu degenerat adamın, psixi xəstənin fikirləridir. "Adam" belə yazmağa əl gəlmir. Amma bu məsələdə daha çox diqqət çəkən məqam həmin adamın saatlar, hətta günlər öncə terroru törədəcəyinə dair mesaj verməsidir. Mesaj dərkən, hər şey açıq-aydın şəkildə onun Telegram kanalında əks olunmuşdu. "Adam" rəsmən geyinib-keçinərək özünü göstərirdi ki, "bax, öldürməyə gedirəm". Bəs hanı Telegramın tənzimləyici filterləri? Ekranın o üzündən "öldürmək", "terror" sözləri görünmürmü?
ABŞ-da seçkilər zamanı Trampa aid paylaşımlar avtomatik olaraq Feysbuk və Tvitterdə "yalan məlumat" kimi qeyd olunurdu, hətta silinirdi. Deməli, "ekranın o üzündən" baxan mexanızm var idi, hazırda olduğu kimi. Zatən bu, sadalanan sosial şəbəkələr üçün adi haldır.
Aydındır ki, Telegramın alqoritmi daha mürəkkəbdir və anonimlik prinsipinə əsaslanıb, buna görə də sözügedən sosial şəbəkə daha təhlükəsiz sayılır. Lakin bu gün baş verən hadisənin anonimliklə əlaqəsi yoxdur, onsuz da oxuduğu universitetdə "seraya mış", yəni sakit, heç kəsə dəyib-dolaşmayan İT fakültəsinin tələbəsi kimi tanınan terroristin kanalı tamamən ictimaiyyət üçün açıq idi, adı da "Boq"(Tanrı).
Əslində, tətbiqin tənzimləyici filtri olsaydı, bu cür insanlar artıq ayrı fayla yığılaraq, cəmiyyətdən müəyyən dərəcədə uzaqlaşdırılmış olacaqdı.
Həmin fayl, yəni şübhəli insanların siyahısı müvafiq dövlət orqanlarına təhvil verilər bilər, beləliklə sosial şəbəkələrdən başlayan terror aktların qarşısı alınmış olacaq.
Lap filter olmasın, bu kimi hallar dövlətin özü tərəfindən nəzarət altına alınmalıdır. Elə Rusiyanı götürsək, 2018-ci ildə həmin ölkədə Futbol üzrə dünya çempionatı keçirilən zaman terror aktlarını hazırlayan 1500 nəfərə yaxın insan nəzarət altına alınmışdı və bu, məhz Telegram vasitəsilə baş vermişdi. Yəni, nəzarət etmək mümkündür, amma bunun üçün xüsusi səbəb axtarılır. Halbuki, terrorçu yalnız böyük tədbirlərdən öncə yetişmir.
Ağılasığılan tədbir görmək əvəzinə, Rusiya hökuməti kompüter oyunlarına nəzarəti gücləndirmək istəyir. Sanırlar ki, terrorçunu oyunlar bəsləyib. PUBG oynaya-oynaya manyaklaşıb sanki. Belə məntiqlə, üzümüzdən uzaq, Azərbaycanın yarısı manyakdır.
Yaxşı, platformanın, dövlətin üzərində olan yükü ataq bir kənara, bəs insanlar özü hara baxır?
İctimai məsuliyyət, ictimai qınaq kimi terminlər var. Ruslara dəymədən özümüzkilərdən başlayaq. Təbii ki, bizimkilər elə terminləri anlamır, hər şeyə "şəxsi məsələ" prinsipi ilə yanaşıb, qarışmağı sevmir, amma bu, ölkə strukturununun qaçılmaz hissəsidir. İnsanlar bir həftə boyunca qorxuducu paylaşım edən terroristi şou yaradan artisti kimi izləyirdi və vəziyyəti bir az da olsa yaxşılaşdırmaq üçün ruslar demiş, heç barmaqlarını belə tərpətmirdi.
Tətbiq bu anormal hərəkətləri görmür, bəs sən özün hara baxırsan? Yalnız nəsə olan kimi hay-küy salırsan, sanki daha öncə hay-küy üçün səbəb yox idi. Bu hələ virtual biganəlikdir, realı da var, hansında kı göz görə-görə "öz işidir", "sukalıqdır"(ifadəmə görə üzr istəyirəm) deyib, ətrafımızdakı insanlara səhv etmək üçün fürsət yaradırıq. Uzağa getməyək, yol hərəkəti qaydalarını pozan sürücü barədə müvafiq orqanları məlumatlandırırıq? Təbii ki, xeyr. Halbuki, bu, ictimai qınaqdır və müsbət haldır.
Bunu anlamırıq, anlamaq də istəmirik.
19-05-2021, 07:21 | Arrival startapı Uber üçün elektrik taksiləri buraxacaq - FOTO
Rusiyanın keçmiş rabitə nazirinin müavini və Yota şirkətinin həmtəsisçisi Denis Sverdlov tərəfindən İngiltərədə yaradılmış Arrival startapı Uber şirkəti ilə müqavilə imzalayıb. Sənədə görə, Arrival startapı Uber taksi sürücülərinin ehtiyaclarını tam ödəyəcək elektromobil hazırlayacaqdır. Üstəlik, layihələndirmə zamanı onların istəkləri fəal şəkildə nəzərə alınacaqdır.
Əslində söhbət ilk Arrival minik elektrokarından gedir. Bir müddət bundan əvvəl, startap elektrik poçt furqonunun və şəhər elektrobusunun layihəsini təqdim edib. Şirkət artıq İngiltərə və ABŞ-da iki kiçik zavodu inşa edir.
Yeni elektromobil haqqında demək olar ki, heç nə məlum deyil, Arrival şirkəti yalnız avtomobilin salonunun bir neçə tizerini paylaşıb. Maraqlıdır ki, tizerlərdə elektrokarın sükanı sağ tərəfdə olan versiyası göstərilir, odur ki, ilk elektrokarları İngiltərədəki Uber sürücülərinin alacağını söyləmək olar. Elektromobilin istehsalına 2023-cü ilin üçüncü rübündə başlanmalıdır, istehsalçısı isə onun "əlçatan" qiymətə malik olacağını vəd edib.
Arrival nümayəndələrinin Electrek.co nəşrinə bildiridiklərinə görə, razılaşma Uber şirkətinin elektromobillərin yeganə alıcısı olduğuna dəlalət etmir. Yeni elektrokarı digər taksi xidmətləri də sifariş edə biləcəklər. Nəzəri cəhətdən, Arrival şirkətinə avtomobilin fərdi istifadəçilər üçün nəzərdə tutulmuş variantını buraxmağa heç nə mane olmur. Lakin, indiyə qədər startapın təqdim etdiyi hər bir layihə yalnız iri şirkətlərin ehtiyaclarını nəzərə alır.
Arrival startapı 2015-ci ildən bəri fəaliyyət göstərir.Hazırda şirkətdə təxminən 1300 nəfər çalışır. İstehsalçı əlavə investisiyalar cəlb etmək məqsədi ilə, səhmlərini birjada yerləşdirməyə hazırlaşır.
//autograph.az//
19-05-2021, 07:18 | “Windows” yeniləməsi kompüterləri sıradan çıxarıb
"Windows 10" əməliyyat sistemi yeniləməsi kompüterlərin sıradan çıxmasına səbəb olub. Bu barədə "Windows Latest" nəşri məlumat yayıb.
jurnalistlər "Microsoft" korporasiyasına məxsus əməliyyat sistemi istifadəçilərinin çoxsaylı şikayətlərinə diqqət yetiriblər. Onların sözlərinə görə, kompüterlərlə bağlı problemlər "AMD" şirkətinin 9.3.0.221 nömrəli proqram təminatı quraşdırıldıqdan sonra başlayıb. "Windows yeniləmə mərkəzi" vasitəsilə yayılan proqram təminatı bir sıra fərdi kompüterlərə məcburi quraşdırılıb. Məsələn, naməlum səhv səbəbindən proqram təminatı "göy ölüm ekranı"nın (Blue Screen of Death, BSoD) görünməsinə gətirib çıxarır.
"AMD" proqram təminatı ilə bağlı problemlər haqqında ilk hesabatlar aprelin sonunda dərc olunub - nasazlıqlar "Windows 10" sisteminin beta versiyasının istifadəçiləri tərəfindən aşkarlanıb. Rəylərə görə, defekt proqram təminatı "Windows" yoxlama sistemindən yan keçərək əməliyyat sisteminin 2004 və "20H2" versiyalarının idarəetməsi ilə işləyən kompüterlərə quraşdırılıb.
"Microsoft" korporasiyası problemə hələ ki reaksiya verməyib. Lakin korporasiyanın adının çəkilməsini istəməyən əməkdaşı jurnalistlərlə söhbət zamanı etiraf edib ki, problemli yeniləmə artıq mühəndislər tərəfindən "Windows yeniləmə mərkəzi"ndən silinib.// ictnews.az//
19-05-2021, 07:12 | Dünyanın ən güclü qan qrupu elan edildi
Ən güclü qan qrupu ürək-qan damar, beyin patologiyalarına daha dözümlü olan hesab edilir.
Alimlər digər qan qruplarına nisbətən ən güclü qan qrupunun I (birinci) olduğunu elan ediblər.
Onların araşdırmalarına görə, ürək-beyin qan dövranı problemləri bu qan qrupunun insanlarına az təsir edir.
"Birinci qan qrupunun daşıyıcıları daha dözümlüdür, aktivdir, qan damar sistemləri möhkəmdir,qan qatılaşması az olur, qocaldıqda əqli gerilik və demensiyaya az tutulur". //medicina.az//
17-05-2021, 08:23 | COVID-19 Belçika-Azərbaycan münasibətlərində müsbət dinamikaya mane olmayıb - Səfir
COVID-19 pandemiyası Belçika-Azərbaycan münasibətlərində müsbət dinamikaya mane olmayıb.
Bunu Trend-ə Belçikanın Azərbaycandakı səfiri Bert Şofs deyib.
O bildirib ki, uzun illər ərzində Azərbaycan və Belçika hökumətləri iqtisadiyyatın bir çox sahələrində, xüsusilə də energetika, infrastruktur, logistika, eləcə də tibb və əczaçılıq sahələrində əməkdaşlıq edir:
"Qeyd etmək lazımdır ki, bir ildən çox davam edən COVID-19 bu dinamikaya mane olmadı. Bütün dünyada ticarət missiyaları fiziki olaraq dayansa da, biznes davam edir və Belçika şirkətləri Azərbaycan bazarında fəaliyyətini davam etdirir".
Səfir qeyd edib ki, 2020-ci il dekabrın 31-i Azərbaycanla Belçika arasında enerji sahəsində münasibətlərlər üçün vacib tarix olub:
"Həmin gün "Cənub Qaz Dəhlizi"nin son seqmenti olan Trans-Adriatik boru kəməri (TAP) istismara verilib. Belçikanın "Fluxys" şirkəti TAP-ın səhmlərinin 19 faizinə sahibdir. Bundan başqa, SOCAR və "Fluxys" digər strateji enerji layihələri üzrə də tərəfdaşdır. Bərpa oluna enerji sahəsində 2021-ci il aprelin 5-də Naxçıvan Muxtar Respublikasında 5 meqavatt gücündə günəş elektrik stansiyasında montaj işləri başa çatıb. Beləklilıə, Belçika texnologiyası ilə inşa edilən günəş elektrik stansiyasının ümumi gücü 32 meqavatt təşkil edib".
Belçika şirkətlərinin Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərində layihələrdə iştirakı məsələsinə gəldikdə B.Şofs bildirib ki, Belçika şirkətləri bütün zəruri sahələrdə öz xidmətlərini təklif etməkdə maraqlıdır:
"Son aylarda Azərbaycan hökuməti münaqişənin ziyan vurduğu ərazilərin bərpasına böyük diqqət ayırır. Mən əminəm ki, insanların və məhsulların hərəkətinə diqqət ayırmaqla regional inkişaf həm yerli əhalinin rifahı üçün vacibdir, həm də regionda gərginliyin azalmasına kömək edəcək. Bu sahədə Azərbaycana kömək etmək üçün Avropa İttifaqı Dünya Bankı və BMT ilə birgə "Bərpa və sülh quruculuğunun qiymətləndirilməsi" adlı xüsusi struktur yaradıb. Hazırda bu qurumlar və Azərbaycanın səlahiyyətli nazirlik və qurumları qiymətləndirməni başa çatdırır. Mən bu işlərin nəticələri barədə Belçika hökumətini və həmin layihələriin reallaşdırılmasında faydalı ola biləcək şirkətləri məlumatlandıracağam".
17-05-2021, 07:43 | Azərbaycanlı cüdoçu ABŞ çempionu oldu - FOTO
Azərbaycanlı cüdoçu Zaur Cəlil Nevada ştatının Reno şəhərində keçirilən ABŞ çempionatının qalibi olub.
Usta cüdoçular arasında 73 kq çəki dərəcəsində çıxış edən idmançını ABŞ Cüdo Federasiyası qızıl medal və sertifikatla təltif edib.
500-dən çox tatami ustasının iştirak etdiyi yarışda Cəlil birincilik kürsüsünə Azərbaycan bayrağı ilə çıxıb. O, ABŞ-da cüdo yarışlarına qatılan yeganə azərbaycanlı olaraq öz çəkisində üçüncü dəfə ABŞ çempionu olub.
Cəlil 2006-cı ildə ABŞ-a gəldiyini və Minnesota ştatının Minneapolis şəhərində yaşadığını bildirib. O, iştirakçısı olduğu beynəlxalq yarışlarda 100-dək medal və kubokla təltif olunduğunu xatırladıb:
"Sumqayıt şəhərində anadan olmuşam, 6 yaşından cüdonu öyrənməyə başlamışam. Sonralar qaydasız döyüş və güləşlə də məşğul oldum. Azərbaycanda şəhər və respublika cempionatlarına qatılmışam və bir çox mükafatım var. ABŞ-a gəldikdən sonra isə Nyu-York şəhərində keçirilən cüdo yarışına qatıldım və 60 kq çəkidə ştat çempionu oldum. Daha sonra Roçester şəhərində yüksək nəticə göstərərək ilk qızıl medalımı qazandım.Yaşadığım Minnesota ştatının ardıcıl olaraq 14 dəfə ştat çempionu adını qazanmışam və ABŞ-da keçirilən qaydasız döyüş üzrə bir çox beynəlxalq yarışda birincilik əldə etmişəm".
Cəlil ştatalararası və beynəlxalq yarışlarda Azərbaycanı qürurla təmsil etdiyini söyləyib: "Qalib kimi çıxdığım bütün kürsülərdə Azərbaycan bayrağı mənimlə olub. Azərbaycanlı olmaq sərhəd tanımır və həmişə fəxr etmişəm ki, ölkəmi uzaq Amerikada layiqincə təmsil edirəm. Hətta, qatıldığım bir çox yarışda mənfur düşmənlərimizi təmsil edən idmançılar üzərində qazandığım qələbə mənim üçün ikiqat uğur olub. 2007-ci ildə ABŞ-ın Kaliforniya ştatında keçirilmiş cüdo çempionatında erməni idmançını məğlub etdim və onun finala çıxmasına imkan vermədim".
35 yaşlı idmançı hədəflərinin böyük olduğunu və artıq növbəti beynəlxaq yarışa hazırlaşdığını əlavə edib.
Report
16-05-2021, 08:07 | Cəmiyyət vahid bir vücud, fərdlər isə onun əzalarıdır
Allah-Taala Qurani-Kərimin "Bəqərə" surəsinin 84-cü ayəsində buyurur:
وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ لاَ تَسْفِكُونَ دِمَاءكُمْ وَلاَ تُخْرِجُونَ أَنفُسَكُم مِّن دِيَارِكُمْ ثُمَّ أَقْرَرْتُمْ وَأَنتُمْ تَشْهَدُونَ
"(Xatırlayın ki,) sizdən bir-birinizin qanını tökməməyiniz və bir-birinizi öz məmləkətinizdən çıxarmamağınız haqqında əhd aldığımız zaman, (bu əhdi) iqrar etdiniz və özünüz buna şahidsiniz."
Bəni-İsraildən xalqın qanını möhtərəm tutmaq barədə alınan əhd dedikdə, "Maidə" surəsinin 32-ci ayəsi də nəzərdə tutula bilər. Həmin ayədə buyurulur:
مِنْ أَجْلِ ذَلِكَ كَتَبْنَا عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنَّهُ مَن قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا...
"...İsrail oğullarına (Tövratda) yazıb hökm etdik ki, hər kəs bir kimsəni öldürməmiş və yer üzündə fitnə-fəsad törətməmiş bir şəxsi öldürsə, o, bütün insanları öldürmüş kimi olur..."
Yaşamaq haqqı insanın ilkin haqqıdır. İnsanı öldürmək kəbirə (böyük) günahlardandır. "Nisa" surəsinin 93-cü ayəsində oxuyuruq:
وَمَن يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَآؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِيهَا وَغَضِبَ اللّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِيمًا
"Hər kəs bir mömin şəxsi qəsdən öldürərsə, onun cəzası əbədi qalacağı Cəhənnəmdir. Allah ona qəzəb və lənət edər, (axirətdə) onun üçün böyük əzab hazırlayar!"
Həmçimim "Maidə" surəsinin 32-ci ayəsində bir nəfəri heç bir dəlil olmadan öldürmək bütün xalqı öldürməyə bərabər sayılır. Hədisdə isə belə buyurulur: "Öldürülənin bütün günahları qatilin boynunadır."
Başqa bir hədisdə belə nəql olunur: "Əgər səmaların və yerin bütün əhli bir nəfərin qətlində şərik olsa, hamısı cəhənnəmə düşəcər."
Zalım hakimlərin yolu budur ki, öz mövqelərini möhkəmləndirmək üçün qalalar və saraylar tikir, xalqı avara qoyub onları incidir, alçaldırlar. Hansı ki, borc sahibi öz borclusuna evini satdıra bilməz, bir şəxs məsciddə yer tutsa, kimsə həmin yerdə namaz qıla bilməz. Hər kəs başqa birindən qabaq iş, ibadət və ya əkin üçün bir yer seçsə, kimsənin ixtiyarı yoxdur ki, ondan qabağa keçsin.
"Özünüz iqrar etdiniz və özünüz şahidsiniz" cümləsi ilə Peyğəmbərin (s) dövründəki yəhudilərin tənqid olunması onların əcdadlarının əməllərinə görə idi. Bəli, hər kəs keçmişdəki şəxsin və ya qövmün işi ilə razılaşsa, onun şəriki sayılır.
Sonrakı ayədə ("Bəqərə"/85) buyurulur:
ثُمَّ أَنتُمْ هَـؤُلاء تَقْتُلُونَ أَنفُسَكُمْ وَتُخْرِجُونَ فَرِيقاً مِّنكُم مِّن دِيَارِهِمْ تَظَاهَرُونَ عَلَيْهِم بِالإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَإِن يَأتُوكُمْ أُسَارَى تُفَادُوهُمْ وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلَيْكُمْ إِخْرَاجُهُمْ أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ فَمَا جَزَاء مَن يَفْعَلُ ذَلِكَ مِنكُمْ إِلاَّ خِزْيٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يُرَدُّونَ إِلَى أَشَدِّ الْعَذَابِ وَمَا اللّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ
"Bir-birinizi qətlə yetirən, özünüzdən bir qrupu diyarlarından xaric edən, onlara qarşı günah və təcavüzdə bir-birinizə arxa duran sizsiniz. Amma əgər həmin adamlar əsir halda yanınıza gəlsələr (azad etmək üçün) onların fidyəsini ödəyirsiniz. Hansı ki, (təkcə öldürmək yox, həm də) onları ixrac etmək sizə haram idi. Yoxsa səmavi kitabın bəzi göstərişlərinə iman gətirir, bəzilərinə isə kafir olursunuz? Sizlərdən bu işi görən hər bir adamın cəzası bu dünyada rüsvayçılıqdan başqa bir şey olmayacaq. Qiyamət günü isə o yenidən ən çətin əzaba düçar olacaq. Allah gördüyünüz işdən qafil deyil."
Allah-Taala bu ayədə Bəni-İsraili məzəmmət edir ki, onlar etdikləri əhdə baxmayaraq, bir-birini öldürdülər, bir-birini məmləkətlərindən xaric etdilər. Onlar sağlam ailə əlaqələri və məhrumlara əl tutmaq əsasında vahid cəmiyyət yaratmağa vəzifəli olduqları halda, günah və başqalarının haqqına təcavüzdə əl-ələ verib cəmiyyətdə hərc-mərclik, təfriqə yaratdılar, qan tökülməsinə rəvac verdilər. Onların himayəsi ilə zalım hakimlər qətl və sürgünlərə cürət etdi. Təəccüblü budur ki, bu adamlar uyğun didişmələrdə əsir düşdükdə, Tövratın hökmünə əsasən fidyə ödəyib onu azad etdilər. Hansı ki, onlar Tövratın qətl, sürgün haqqındakı hökmlərini qulaqardına vurdular. Onlar bir-birini öldürməyə hazır ikən, bir-birinin əsiri olmağa razı deyildilər. Əgər əsirlik pis idisə, öldürmək ondan da pis idi. Əgər Tövrat fidyə verməklə əsirlərin azad olunmasını əmr edirdisə, qətli və sürgünü də qadağan edirdi. Bəli, onlar əslində Allahın əmrinə təslim olmamışdılar. Hər yerdə öz istəklərinə uyğun gələn ilahi ayələri öz səliqələri ilə qəbul edirdilər. Harada ki ilahi hökmlər onların istəyi ilə uyuşmurdu, həmin hökmü ayaq altına alırdılar.
Bu ayədə dinin bir hissəsinin qəbul olunmasının və digər bir hissəsinin kənara qoyulmasının necəliyi haqqında xəbərdarlıq olunur. Fərdi vəzifələrinə əməl edib ictimai vəzifələrinə biganə qalan insan dünyada zəlillik, qiyamətdə əzab intizarında olmalıdır. Bir çoxları namaz və orucun şərt və hökmlərini yerinə yetirdikləri halda, hakim və hökumətə münasibətdə özlərini vəzifəli bilmirlər.
Növbəti ayədə ("Bəqərə"/86) onların tutduqları işlərinin kökünə və axirət hallarına toxunulur və buyurulur:
أُولَـئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُاْ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالآَخِرَةِ فَلاَ يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلاَ هُمْ يُنصَرُونَ
"Onlar dünya həyatını axirət bahasına almışlardır. Onların cəzaları yüngülləşdirilməz və onlara yardım olunmaz."
Bu ayədə əhdi pozmağın, insanları qətlə yetirməyin, bəzi ayələrə əməl edilməməsinin kökləri belə bəyan edilir: Onlar dünya həyatının ardınca gedir və mənafelərinə uyğun qanunlara baş əyirlər. Onlar dünyəvi mənafelərinə ziyan olan qanunlara etinasızdırlar. Demək, bu rifah ardınca gəzən dünyapərəstlərin iddialarının ziddinə olaraq onların ilahi əzabları yüngülləşdirilməz. Onlar ya əzab görməyəcəklərini, ya da yalnız bir neçə gün əzab görəcəklərini düşünürlər. Hansı ki, onlar da başqa günahkarlar tək öz əməllərinə görə məsuliyyət daşıyırlar.
1. Mühüm işlərin icrasından arxayın olmaq üçün sifariş və əmr kifayət deyil. Əminlik üçün əhd almaq lazımdır.
2. Ruhun və cismin əmin-amanlığı bütün ilahi məktəblərin sifarişidir.
3. Vətənə bağlılıq fitri və təbii haqdır. Bu haqqı tapdamaq aşkar zülmdür.
4. Cəmiyyət vahid bir vücud, fərdlər isə onun əzaları kimidir. ("Dimaəkum" və "ənfusəkum" ifadələrindən anlaşılır ki, bir nəfəri öldürmək və ya ixrac etmək insanın özünü öldürməsi və ixrac etməsi kimidir.) Sədi deyir:
بنیآدم اعضای یکدیگرند
که در آفرینش ز یک گوهرند
Bir-birinin əzasıdır hər adəm,
Bütün bəşər yaranmış bir gövhərdən.
5. Quran insanın başqalarını öldürməsini onun özünü öldürməsi kimi təqdim edir. Məlum olur ki, başqasını öldürmək intihara (insanın özünü öldürməsinə) bərabərdir və eyni cəmiyyət bir bədənin əzaları kimidir.
6. Günah və təcavüzə yardım və həmkarlıq qadağandır. Hədisdə nəql olunur ki, hər kəs zalıma onun zülm-sitəmində yol göstərib kömək etsə, cəhənnəmdə Fironun vəziri Hamanın yanında olacaq. Hətta zalım üçün kağız-qələm hazırlamaq da zülmə şəriklik sayılır. İmam Kazim (ə) tanınmış müsəlmanlardan birinə buyurmuşdur: "Həcc səfəri məqsədi ilə də olsa, xəlifə Harun ər-Rəşidə dəvə kirayə vermək olmaz." ("Təfsiri Ətyəbul-bəyan".)
7. İmanın əlaməti əməldir. Dini göstərişlərə əməl etməyən insan imansız kimidir. Quran insanın bəzi göstərişlərə əməl edib, bəzi göstərişlərdən boyun qaçırmasını tənqid edərək buyurmuşdur: "Nə üçün bəzi hökmlərə iman gətirir, bəzilərinə qarşı küfr edirsiniz?"
8. Həqiqi imanın nişanəsi insanın öz şəxsi səliqəsi və meylinə zidd ilahi göstərişlərə əməl etməsidir. Könül istəyən ilahi göstərişlərə əməl etmək həqiqi iman ölçüsü sayılmır.
9. Bəzi ayələrə qarşı küfr əslində bütün hökmlərə qarşı küfrdür. Ona görə də, ayələrdən bir qisminə əməl etməyənlərin cəzası dünyada zəlillik, qiyamətdə isə əzabdır.
10. İnsan azaddır və onun seçim hüququ var. Ayələrdə "insan dünyanı aldı, axirəti satdı" deyilməsindən aydın olur ki, insan məcbur deyil, o ixtiyar sahibidir, düşüncə, müqayisə yolu ilə ölçüb-biçir, seçim aparır.
11. İlahi qanun qarşısında hamı eyni dərəcədə cavabdehdir. Bəni-İsrailin özünü üstün irq, Allahın əzizi hesab etməsi puç xəyaldan başqa bir şey deyil. İnadkarlıq və küfr yolunu tutmuş heç bir insan və qövm ilahi qəhr və qəzəbdən azad edilməmişdir.
12. Qətlin səbəblərindən biri də dünyapərəstlikdir.
("Təfsiri-nur", Ustad Möhsin Qəraəti, 1-ci cild, "Bəqərə" surəsi, 84-86-cı ayələrin təfsiri.)
Milli.Az
16-05-2021, 08:05 | Qiyamətdə əməl naməsi
Allah-Taala Qurani-Kərimin "İsra" surəsinin 13-14-cü ayələrində buyurur:
وَكُلَّ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَآئِرَهُ فِي عُنُقِهِ وَنُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كِتَابًا يَلْقَاهُ مَنشُورًا. اقْرَأْ كَتَابَكَ كَفَى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيبًا
"Hər bir insanın əməl naməsini onun boynundan asmışıq və Qiyamət günü çıxaracağımız yazını qarşısında açılmış görər. (Qiyamətdə insana deyilər:) Kitabını oxu. Bu gün özünün özünlə hesab aparmağın yetər."
Ayədəki "tair" sözü insanın əməlinə işarədir. Çünki əməllər quş tək pərvaz edib sahibinə çatar, hər bir insanın xeyir və şərdən ibarət əməl naməsi onun boynundan asılar.
Quranda əməl naməsinə bir neçə dəfə işarə olunmuşdur. O cümlədən:
1. "Əməl naməsi hamı üçündür."
2. "Həmin namədə bir şey ötürülməmişdir." ("Kəhf", 49.)
3. "Günahkarlar ondan qorxar." ("Kəhf", 49.)
4. İnsan öz əməl naməsini oxumaqla özünü mühakimə edər. ("İsra", 14.)
5. "Nicat tapanların kitabı sağ, Cəhənnəm əhlinin kitabı onların sol əlinə verilər." ("Əl-haqqə", 19.)
İmam Sadiq (ə) buyurur: "İnsan əməl naməsində öz əməllərini o qədər aydın görər ki, sanki uyğun əməllər həmin saat baş vermişdir." ("Təfsiri-Nurus-Səqəleyn".)
Fəxr Razi deyir: "İnsanın əməlləri onun ruhuna təsir göstərir. Oxumaq dedikdə, dərk etmək başa düşülür." ("Təfsiri-Kəbir".)
"Əl-Mizan" təfsirində qeyd edilir ki, "kitab" dedikdə, əməllərin özü nəzərdə tutulur.
Bir çox rəvayətlərdə tövsiyə olunur ki, insan Qiyamətdən öncə özü ilə hesab çəksin. ("Biharul-ənvar", c.70, səh.73.)
Bu sayaq hesab insanı oyadır və qəflətdən uzaqlığı göstərir.
Hədisdə deyilir: Hər kəs dünyada özü ilə hesab çəksə, axirət hesabı asan olar. Elə bu dünyada həyat kitabımızı, əməl naməmizi oxumalıyıq ki, zəif nöqtələri aradan qaldıraq, pisliklərə tövbə edib, yaxşı əməllərimizi artıraq. (Bir ata öz övladından hər gün əməllərini qeyd etməsini istədi. Oğul bir gün bu işi görsə də, ikinci gün çətinlik çəkdi və atasından üzr istədi. Atası dedi: "Əziz övladım! Bütün əməllər bu sayaq yazılır. Əlbəttə ki, Qiyamətdə bütün əməllər açılar və öz əməlindən peşman olarsan." ("Təfsiri-Kəşful-Əsrar".)
Milli.Az
16-05-2021, 08:03 | “Beşiktaş” 16-cı dəfə Türkiyə çempionu oldu
Mayın 15-də futbol üzrə Türkiyə çempionatının sonuncu turunda "Beşiktaş" doğma meydanda "Göztəpə"ni qəbul edib.
Qarşılıqlı hücumlar şəraitində keçən görüşdə İstanbul klubu 2:1 hesabı ilə qalib gəlib.
Beləliklə, bu qələbədən sonra "Beşiktaş" 84 xal toplayaraq 16-cı dəfə Türkiyə Superliqasında çempion olub. Onunla eyni xal toplayan, lakin top fərqinə görə geridə qalan "Qalatasaray" ikinci, 82 xala malik olan "Fənərbağça" isə üçüncü olub.
Superliqanı tərk edən klublar isə "Ərzurumspor", "Ankaragücü" və "Dənizlispor" olub.Trend
15-05-2021, 08:09 | Bağırsaq spazmı haqqında bilmədikləriniz
Bağırsaq spazmı sərbəst nozoloji vahid olmayıb, MBT-nin funksional pozğunluğunun əlaməti kimi formalaşır. Qastroenterologiya sahəsinin aparıcı mütəxəssisləri həzm traktının bu cür fəaliyyət pozğunluqlarının gələcəkdə üzvi patologiyaya transformasiya edə biləcək premorbid vəziyyət və yaxud sadəcə əlamət olması barədə yekdil fikrə gələ bilməmişlər. Hər bir halda bağırsaq spazmına ciddi yanaşılmalıdır. Onun yaranma səbəbini vaxtında təyin etməklə mədə-bağırsaq sisteminin ciddi xəstəliklərinin qarşısını almaq mümkündür. Bağırsaq spazmı üçün tutmaşəkilli ağrılar xarakterikdir. Onlar bağırsaq motorikasının müxtəlif mexanizmlərinin pozulması ilə əlaqədar yaranırlar. Daxili orqanların digər patologiyaları ilə bağlı olmayan, vaxtaşırı təkrarlanan bağırsaq sancılarında uzun müddət sakitləşdirici preparatlar qəbul edilməli, qida rasionundan qızardılmış, kəskin, yağlı, hisə verilmiş məhsullar, qazlı içkilər, mayalı xəmirdən hazırlanmış məmulatlar və bəzi tərəvəzlər (paxlalı bitkilər, kələm, qarğıdalı, turp) çıxarılmalıdır. Proqnoz adətən qənaətbəxş olur. Yalnız kəskin cərrahi patologiyalar zamanı təhlükəli hallar yarana bilər. Bağırsaq spazmının profilaktik tədbirlərinə bu əlamətlə təzahür edən xəstəliklərin erkən diaqnostika və müalicəsi aiddir. Bağırsaq sancısının qarşısını almaq üçün sağlam həyat tərzi, rasional qidalanma, stress hallarının uzaqlaşdırılması məsləhət görülür.(milli.az)
